ارتباط زنده با شبکه شما و شبکه خراسان شمالی با حضور حسن دهقان و اسماعیل کرمی از مستندسازان شبکه اشراق و معرفی برنامه های رادیویی و معاونت خبر
لینک: https://www.aparat.com/v/g057a31
تهیه کننده و کارگردان: اسماعیل کرمی
لینک مستند «گوسفند افشاری»
https://aparat.com/v/pdn4wyd
https://telewebion.com/episode/0xa797cc1
رسانه‌ها با انتخاب واژگان، تصاویر، و نحوه‌ی روایت، گفتمان خاصی رو شکل می‌دن:
ساختن دشمن: رسانه‌ها معمولاً طرف مقابل رو با صفاتی مثل "تهدید"، "تروریست"، یا "متجاوز" توصیف می‌کنن تا مشروعیت اقدامات خودی رو بالا ببرن.
برجسته‌سازی گزینشی: مثلاً حمله‌ی اسرائیل به سوریه ممکنه با عنوان "دفاع پیشگیرانه" پوشش داده بشه، در حالی که پاسخ ایران "اقدام تحریک‌آمیز" نام‌گذاری می‌شه.
احساس‌سازی: استفاده از تصاویر کودکان، انفجارها، یا مصاحبه‌های احساسی برای تحریک افکار عمومی و جهت‌دهی به احساسات جمعی.
در عصر دیجیتال، رسانه‌های رسمی تنها بازیگر نیستن—شبکه‌های اجتماعی میدان جدیدی برای رقابت شدن:
تولید روایت‌های موازی: کاربران عادی، فعالان سیاسی، و حتی ربات‌ها روایت‌هایی تولید می‌کنن که گاهی با روایت رسمی تضاد دارن.
ترندهای اضطراب‌آور: هشتگ‌هایی مثل جنگ نزدیک است یا تصاویر تحریف‌شده می‌تونن اضطراب عمومی ایجاد کنن و رفتار جمعی رو تحت تأثیر قرار بدن.
الگوریتم‌ها و تقویت سوگیری: پلتفرم‌ها با الگوریتم‌های خود، محتوای هم‌راستا با باورهای قبلی کاربر رو بیشتر نمایش می‌دن، که باعث قطبی‌شدن بیشتر جامعه می‌شه.
تحلیل تأثیر رسانه‌ها فقط شناخت نیست، بلکه باید به مقاومت در برابر اثرات منفی هم توجه کرد:
آموزش تفکر انتقادی: مخاطبان باید یاد بگیرن منابع اطلاعاتی رو ارزیابی کنن و در برابر شایعات مقاومت کنن.
ایجاد رسانه‌های مسئول: رسانه‌هایی که واقعیت رو بدون هیجان‌زدگی و با تحلیل عقلانی پوشش بدن، می‌تونن نقش آرام‌کننده داشته باشن.
تقویت سواد رسانه‌ای یعنی یاد گرفتن اینکه چطور پیام‌های رسانه‌ای رو درک، تحلیل، و ارزیابی کنیم—نه فقط اینکه اون‌ها رو مصرف کنیم. در دنیایی که هر لحظه با سیل اطلاعات مواجهیم، این مهارت مثل یک سپر دفاعی عمل می‌کنه.
1- تفکر انتقادی رو تمرین کنهر خبری رو با این سؤال بررسی کن: «چه کسی اینو گفته؟ چرا؟ چه نفعی براش داره؟»
دنبال منابع مستقل و چندجانبه باش تا بتونی دیدگاه‌های مختلف رو مقایسه کنی.
2- اعتبار منابع رو بسنجبه منابع خبری معتبر و شناخته‌شده اعتماد کن، نه صرفاً کانال‌های تلگرامی یا صفحات ناشناس.
از ابزارهایی مثل Fact-checking platforms برای بررسی صحت اطلاعات استفاده کن.
3- آموزش ببین و مطالعه کنکتاب‌هایی مثل «زندگی در عیش، مردن در خوشی» از نیل پستمن یا آثار مارشال مک‌لوهان دیدگاه عمیقی درباره تأثیر رسانه‌ها ارائه می‌دن.
4- رفتار رسانه‌ای خودت رو بازبینی کنببین بیشتر وقتت رو در کدوم رسانه‌ها می‌گذرونی و چه نوع محتوایی مصرف می‌کنی.
سعی کن از «حباب اطلاعاتی» خارج بشی—یعنی فقط محتواهایی نبینی که با باورهای قبلیت هم‌خوانی دارن.
5- از خودت در برابر جنگ روانی محافظت کنشایعات، اخبار جعلی، و تصاویر تحریف‌شده رو سریع باور نکن.
یاد بگیر چطور احساساتت رو در مواجهه با رسانه‌ها مدیریت کنی—رسانه‌ها گاهی عمداً احساس ترس، خشم یا هیجان رو تحریک می‌کنن.
1. کدام عامل می‌تواند باعث سوگیری رسانه‌ای شود؟الف) استفاده از منابع چندگانه و مستقل
ب) مالکیت رسانه توسط گروه‌های سیاسی یا اقتصادی خاص
ج) انتشار اخبار با استناد به گزارش‌های رسمی
د) بررسی صحت خبر قبل از انتشار
پاسخ صحیح: ب توضیح: مالکیت رسانه توسط گروه‌های ذی‌نفع می‌تواند جهت‌گیری خاصی در پوشش اخبار ایجاد کند و سوگیری رسانه‌ای را تقویت کند.
2. کدام ویژگی نشان‌دهنده‌ی یک خبر تحلیلی است؟الف) تمرکز بر احساسات و واکنش‌های فوری
ب) ارائه‌ی داده‌ها و آمار با بررسی چندجانبه
ج) استفاده از تیترهای جنجالی و تحریک‌آمیز
د) نقل‌قول از کاربران شبکه‌های اجتماعی
پاسخ صحیح: ب توضیح: خبر تحلیلی معمولاً با داده‌های دقیق، بررسی چندجانبه و تحلیل منطقی همراه است، نه صرفاً احساسات یا هیجان.
3. در مواجهه با اطلاعات متناقض در رسانه‌ها، بهترین واکنش چیست؟الف) انتخاب اطلاعاتی که با باورهای شخصی هم‌خوانی دارد
ب) نادیده گرفتن منابع متضاد
ج) بررسی منابع مختلف و تحلیل تفاوت‌ها
د) انتشار سریع اطلاعاتی که بیشتر دیده شده‌اند
پاسخ صحیح: ج توضیح: تحلیل تفاوت‌ها در منابع مختلف به مخاطب کمک می‌کند تا دیدگاه جامع‌تری داشته باشد و از سوگیری دور بماند.
4. کدام نوع محتوا بیشتر در معرض دستکاری و جعل است؟الف) گزارش‌های رسمی دولتی
ب) تصاویر و ویدئوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی
ج) مقالات علمی با منابع معتبر
د) اخبار منتشرشده در روزنامه‌های چاپی
پاسخ صحیح: ب توضیح: تصاویر و ویدئوها در شبکه‌های اجتماعی به‌راحتی قابل دستکاری هستند و اغلب بدون بررسی صحت منتشر می‌شوند.
5. هدف اصلی الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی چیست؟الف) نمایش اطلاعات دقیق و بی‌طرف
ب) تقویت تعامل کاربران با محتوای هم‌سو با علایقشان
ج) جلوگیری از انتشار اخبار جعلی
د) آموزش سواد رسانه‌ای به کاربران
پاسخ صحیح: ب توضیح: الگوریتم‌ها معمولاً محتواهایی را نمایش می‌دهند که با علایق قبلی کاربر هم‌خوانی دارد تا تعامل بیشتر ایجاد شود، که می‌تواند باعث ایجاد «حباب اطلاعاتی» شود
اگه هدفت طراحی یک برنامه تلویزیونی با قالب «جُنگ» برای شب‌های جمعه یا خود جمعه است، یعنی باید سراغ فرمت ترکیبی، سرگرم‌کننده، و متنوع بری—چیزی که هم مخاطب رو جذب کنه و هم فضای آخر هفته رو شاد و پرانرژی نگه داره.
بعنوان مثال: طرح پیشنهادی برنامه جنگ تلویزیونی جمعه‌شب‌ها
۱. عنوان برنامه
«جمعه‌گردی» یا «از جمعه تا جمعه» نامی که هم به زمان پخش اشاره داره و هم حس مرور هفته و تفریح رو منتقل می‌کنه.
۲. نوع برنامه
جُنگ ترکیبی شامل آیتم‌های:
گفت‌وگو با مهمانان
موسیقی زنده
آیتم طنز ( توضیح داده شود، آیا نمایشی با حضور بازیگر است یا بصورت گرافیکی و تدوینی با صداگذاری خاص و ویژه)
گزارش مردمی ( جدی یا شوخی یا هر دو باهم)
مسابقه یا چالش کوتاه ( چالش برای تعدادی از قسمت ها طراحی شود و در جلسه طرح و برنامه مطرح شود)
برنامه جنگ هفته - از جمعه تا جمعه در ایران
نمونه‌ای عالی از این سبک برنامه‌ست که با ترکیب طنز، تحلیل، و روایت اجتماعی، فضای جمعه‌شب رو زنده نگه می‌داره.
۳. مخاطب هدف
مخاطبان عمومی (عام)، خانواده‌ها، جوانان ۱۸ تا ۴۵ سال
هدف: سرگرمی، آگاهی اجتماعی، و ایجاد حس تعلق به فضای فرهنگی ایران
۴. ساختار هر قسمت ( جنگ نمایشی و یا مجله ای و...)مدت زمان: ۶۰ تا ۷۵ دقیقه
آیتم ها:
افتتاحیه با موسیقی و مجری
آیتم طنز اجتماعی
گفت‌وگو با مهمان ویژه (هنرمند، ورزشکار، فعال اجتماعی)
گزارش مردمی از سطح شهر
آیتم تحلیلی یا روایت تاریخی
مسابقه کوتاه یا چالش با مخاطبان حضوری
اختتامیه با موسیقی زنده
۵. سبک بصری و طراحی صحنه
دکور گرم و رنگی با نورپردازی پویا
استفاده از گرافیک‌های متحرک برای معرفی آیتم‌ها
فضای صحنه شبیه به کافه یا سالن کوچک با حضور تماشاگران
۶. لحن و روایت
لحن صمیمی، گاهی طنز، گاهی جدی
مجری با توانایی اجرای زنده، شوخی، و تعامل با مهمانان
۷. آیتم‌های ویژه
آیتم «پوشش رسانه‌ای هفته» با الهام از پوشش خبری رسانه‌ها
آیتم «نظر مردم» با گزارش‌های خیابانی (طنز، جدی و یا هر دو باهم)
آیتم «چالش هفته» با مشارکت مخاطبان در فضای مجازی (طراحی دقیقی لازم دارد)
۸. منابع و بودجه (طبق برآورد مرکز زنجان، البته با نگاه ویژه به نمایشی بودن برنامه و گرافیک زیبا و جذاب آن)
ضبط در استودیو با ظرفیت تماشاگر
تیم تولید شامل نویسنده، کارگردان، تدوین‌گر، گرافیست، و مجری
بودجه پیشنهادی: متناسب با تعداد قسمت‌ها و آیتم‌های تولیدی
۹. پیوست‌های الهام‌بخش
برای تقویت بخش تحلیلی یا طنز سیاسی، می‌تونی ویدیوهایی رو به طرحت پیوست کنی!یا روایت‌های جدی رو با زبان رسانه‌ای جذاب بازسازی کنی.
مراحل ساده طرح‌نویسی برنامه تلویزیونی1. ایده‌ی اصلی را مشخص کنایده باید تازه، جذاب و قابل اجرا باشد.
مثلاً: «برنامه‌ای گفت‌وگومحور با محوریت تجربه‌های مسافرت به استانهای ساحلی ایران».
2. طرح کلی را بنویسشامل عنوان برنامه، نوع برنامه (مستند، گفت‌وگو، سرگرمی)، مخاطب هدف، و هدف برنامه.
3. ساختار برنامه را مشخص کنچند قسمت خواهد داشت؟ هر قسمت چند دقیقه است؟ چه بخش‌هایی دارد؟
4. شخصیت‌ها یا مجری‌ها را معرفی کناگر برنامه شخصیت‌محور است، ویژگی‌های آن‌ها را بنویس.
اگر مجری دارد، بگو چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد.
5. مراحل اجرا را شرح بدهلوکیشن‌ها، تجهیزات مورد نیاز، تیم تولید، و زمان‌بندی تقریبی.
6. بودجه و منابع مالی را تخمین بزنهزینه‌های تولید، دستمزدها، تجهیزات، و تبلیغات را به‌صورت تقریبی بنویس.
7. پیوست‌ها و نمونه‌ها را اضافه کناگر نمونه‌ای از قسمت آزمایشی یا طراحی گرافیکی داری، ضمیمه کن.
- اسماعیل کرمی